نمره چشم آستیگمات: راهنمای جامع خواندن نمره چشم آستیگمات. با معنی و مفهوم اعداد اسفر (Sphere)، سیلندر (Cylinder) و محور (Axis) در نسخه چشم خود آشنا شوید و شدت آستیگماتیسم را درک کنید.
مقدمه
این مقاله تخصصی توسط تیم علمی دکتر صدوق برای پاسخ به یکی از رایج ترین پرسش های مراجعین محترم، یعنی درک مفهوم نمره چشم آستیگمات، تهیه شده است. بسیاری از ما پس از معاینه چشم، نسخه ای دریافت می کنیم که با اعداد و عبارات اختصاری پر شده و ممکن است در نگاه اول گیج کننده به نظر برسد. درک اینکه این اعداد، به ویژه اعداد مربوط به آستیگماتیسم، چه معنایی دارند و چگونه بینایی شما را توصیف می کنند، حق طبیعی شما به عنوان بیمار است و به شما در مشارکت آگاهانه در فرآیند درمان کمک شایانی می کند.
معرفی دکتر صدوق: تعهد به آموزش و شفافیت با بیمار
در مجموعه چشم پزشکی دکتر صدوق، ما معتقدیم که رابطه پزشک و بیمار بر پایه اعتماد و درک متقابل بنا می شود. بخشی از این اعتماد، از طریق آموزش و توانمندسازی بیمار برای درک وضعیت سلامت خود حاصل می گردد. تیم ما متشکل از متخصصانی است که وظیفه خود می دانند تا با صبر و حوصله، مفاهیم تخصصی مانند نمره چشم آستیگمات را به زبانی ساده و قابل فهم برای شما تشریح کنند. ما در کنار شما هستیم تا نه تنها بهترین خدمات درمانی را ارائه دهیم، بلکه شما را به دانشی مجهز کنیم که با آن بتوانید بهترین تصمیم ها را برای سلامت بینایی خود اتخاذ نمایید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت می توانید با شماره زیر تماس حاصل فرمایید یا از وب سایت ما دیدن کنید.
- تلفن: 09902315355
- وب سایت: drsadough.ir
رمزگشایی از نسخه شما: نمره چشم آستیگمات چیست؟
بیایید با یک مثال شروع کنیم. فرض کنید نسخه چشم شما به شکل زیر است:
OD: Sph: -2.25 / Cyl: -1.75 / Axis: 090 OS: Sph: -2.00 / Cyl: -1.50 / Axis: 085
این اعداد در نگاه اول ممکن است بی معنی به نظر برسند، اما هر کدام بخش مهمی از داستان بینایی شما را روایت می کنند. یک نسخه چشم کامل برای آستیگماتیسم از سه جزء اصلی تشکیل شده است:
- اسفر (Sphere یا Sph): این عدد نشان دهنده نزدیک بینی یا دوربینی شماست.
- سیلندر (Cylinder یا Cyl): این عدد، قدرت یا نمره چشم آستیگمات شما را مشخص می کند.
- محور (Axis): این عدد، جهت یا زاویه آستیگماتیسم شما را نشان می دهد.
در ادامه، هر یک از این اجزا را به تفصیل بررسی می کنیم.
درک عمیق تر هر جزء: اسفر، سیلندر و محور به زبان ساده
برای فهم کامل نمره چشم آستیگمات، باید با هر سه جزء نسخه آشنا شویم. واحد اندازه گیری تمام این نمرات «دیوپتر» (Diopter) است.
۱. عدد اسفر (Sphere): قدرت نزدیک بینی یا دوربینی
این عدد میزان عیب انکساری اصلی چشم شما را نشان می دهد که ارتباطی با آستیگماتیسم ندارد اما اغلب با آن همراه است.
- علامت منفی (-): اگر عدد اسفر شما منفی باشد (مانند -۲.۲۵ در مثال بالا)، شما دچار «نزدیک بینی» یا مایوپی هستید. یعنی چشمان شما در دیدن اشیای دور مشکل دارد. هرچه این عدد بزرگتر باشد، نزدیک بینی شما شدیدتر است.
- علامت مثبت (+): اگر این عدد مثبت باشد، شما دچار «دوربینی» یا هایپروپی هستید و در دیدن اشیای نزدیک با چالش بیشتری مواجه اید.
- عدد صفر یا Plano (PL): اگر در این بخش عددی وجود نداشته باشد یا PL نوشته شده باشد، به این معناست که شما نزدیک بینی یا دوربینی قابل توجهی ندارید.
۲. عدد سیلندر (Cylinder): قدرت یا نمره چشم آستیگمات شما
این مهم ترین بخش برای درک نمره چشم آستیگمات است.
- مفهوم: این عدد نشان دهنده «میزان» یا «شدت» آستیگماتیسم شماست. آستیگماتیسم به دلیل عدم تقارن در انحنای قرنیه یا عدسی چشم ایجاد می شود (شکلی شبیه به توپ راگبی به جای توپ فوتبال). عدد سیلندر، تفاوت قدرت انکساری بین دو محور اصلی چشم شما را بر حسب دیوپتر نشان می دهد.
- علامت: در اکثر نسخه ها، عدد سیلندر با علامت منفی (-) نوشته می شود. این یک قرارداد نوشتاری است و به معنای منفی بودن وضعیت چشم شما نیست.
- مقدار: هرچه مقدار عددی سیلندر (بدون در نظر گرفتن علامت منفی) بزرگتر باشد، میزان آستیگماتیسم شما شدیدتر است. برای مثال، فردی با سیلندر ۱.۷۵- آستیگماتیسم شدیدتری نسبت به فردی با سیلندر ۰.۷۵- دارد. اگر در این بخش عددی وجود نداشته باشد، یعنی شما آستیگماتیسم ندارید.
۳. عدد محور (Axis): جهت آستیگماتیسم شما
این عدد به تنهایی معنایی ندارد و همواره با عدد سیلندر همراه است.
- مفهوم: عدد محور، «جهت» یا «زاویه» نامنظمی قرنیه را مشخص می کند. این عدد بر حسب درجه و در مقیاسی بین ۱ تا ۱۸۰ بیان می شود. آن را مانند یک نقاله در نظر بگیرید که روی چشم شما قرار گرفته است. عدد ۹۰ به محور عمودی، عدد ۱۸۰ به محور افقی و سایر اعداد به زوایای مابین اشاره دارند.
- اهمیت: تعیین دقیق محور برای ساخت صحیح عدسی عینک یا لنز تماسی توریک و همچنین برای برنامه ریزی جراحی های لیزری، فوق العاده مهم است. یک اشتباه کوچک در محور، می تواند باعث شود که اصلاح دید به درستی انجام نشود.
طبقه بندی شدت: نمره چشم آستیگمات شما خفیف، متوسط یا شدید است؟
بر اساس مقدار عدد سیلندر، می توان شدت آستیگماتیسم را طبقه بندی کرد:
- آستیگماتیسم خفیف (سیلندر بین ۰.۲۵- تا ۱.۰۰- دیوپتر):
- علائم: ممکن است علائم چندانی نداشته باشد یا فقط در شرایط نوری ضعیف یا هنگام خستگی، باعث تاری دید خفیف یا سردرد شود. بسیاری از افراد با آستیگماتیسم خفیف، حتی از وجود آن بی اطلاع هستند.
- درمان: در بسیاری از موارد، اگر فرد شکایتی نداشته باشد، نیازی به اصلاح ندارد. در غیر این صورت، با عینک یا لنز به راحتی اصلاح می شود.
- آستیگماتیسم متوسط (سیلندر بین ۱.۲۵- تا ۲.۵۰- دیوپتر):
- علائم: تاری دید در این حالت مشخص تر است و هم در دید دور و هم در دید نزدیک وجود دارد. خستگی چشم، سردرد و نیاز به تنگ کردن چشم ها برای دیدن واضح، از علائم شایع است.
- درمان: تقریباً همیشه نیاز به استفاده از عینک یا لنز تماسی برای دید شفاف و راحت وجود دارد.
- آستیگماتیسم شدید (سیلندر بالاتر از ۲.۷۵- دیوپتر):
- علائم: تاری دید در این افراد کاملاً قابل توجه است و بدون وسایل کمکی بینایی، انجام بسیاری از فعالیت های روزمره دشوار است. سایه دار دیدن حروف و خطوط نیز از علائم آن است.
- درمان: استفاده دائمی از عینک یا لنز تماسی (اغلب لنزهای توریک یا لنزهای سخت) ضروری است. این افراد کاندیداهای خوبی برای بررسی روش های جراحی نیز هستند.
انواع آستیگماتیسم بر اساس نمره چشم
ترکیب اعداد اسفر و سیلندر، نوع آستیگماتیسم را مشخص می کند:
- آستیگماتیسم ساده: در این حالت، عدد اسفر صفر (یا نزدیک به صفر) است و فرد فقط دارای نمره چشم آستیگمات است.
- آستیگماتیسم مرکب: شایع ترین حالت که در آن، فرد هم دارای نمره اسفر (نزدیک بینی یا دوربینی) و هم نمره سیلندر است.
- آستیگماتیسم مخلوط: حالت نادرتری که در آن، یک محور چشم نزدیک بین (علامت منفی) و محور دیگر دوربین (علامت مثبت) است.
فرآیند بینایی سنجی: نمره چشم آستیگمات چگونه اندازه گیری می شود؟
تعیین دقیق این سه عدد، نیازمند یک فرآیند معاینه علمی و چند مرحله ای است:
۱. اندازه گیری عینی (Objective Refraction)
در این مرحله، از دستگاه هایی استفاده می شود که بدون نیاز به پاسخ بیمار، یک تخمین اولیه از نمره چشم ارائه می دهند.
- اتورفرکتومتر (Autorefractor): دستگاهی که شما به داخل آن نگاه می کنید و با تاباندن نور و تحلیل بازتاب آن، نمره چشم شما را به صورت کامپیوتری محاسبه می کند. این یک نقطه شروع عالی برای معاینه است.
۲. اندازه گیری ذهنی (Subjective Refraction)
این همان بخش معروف معاینه است که در آن، اپتومتریست یا چشم پزشک از شما می پرسد «با کدام عدسی بهتر می بینید، ۱ یا ۲؟».
- فوروپتر (Phoropter): دستگاهی که در مقابل چشمان شما قرار می گیرد و متخصص عدسی های مختلفی را در مقابل چشم شما قرار می دهد تا دقیق ترین نمره ای که بهترین دید را برای شما فراهم می کند، پیدا شود.
- صفحه ساعت آستیگماتیک (Astigmatic Dial): صفحه ای با خطوط شعاعی که به متخصص کمک می کند تا محور دقیق آستیگماتیسم را پیدا کند. از شما پرسیده می شود کدام خطوط تیره تر یا واضح تر به نظر می رسند.
تغییرات نمره چشم آستیگمات در طول زندگی
نمره چشم آستیگمات می تواند در طول زمان تغییر کند.
- کودکی: بسیاری از نوزادان با مقادیر بالایی از آستیگماتیسم متولد می شوند که در سال های اول زندگی به طور طبیعی کاهش می یابد.
- دوران مدرسه و نوجوانی: در این دوره، نمره آستیگماتیسم ممکن است همراه با رشد نزدیک بینی، کمی تغییر کند.
- بزرگسالی: معمولاً نمره چشم در اوایل دهه بیست زندگی به پایداری می رسد.
- میانسالی و سالمندی: با افزایش سن، تغییرات طبیعی در عدسی چشم و فشار پلک ها بر روی قرنیه، می تواند باعث تغییرات خفیفی در مقدار و محور آستیگماتیسم شود.
نمره چشم آستیگمات و راهکارهای درمانی
دانستن نمره چشم آستیگمات به ما کمک می کند تا بهترین راهکار درمانی را انتخاب کنیم:
- عینک: ساده ترین راهکار. برای اصلاح آستیگماتیسم، از عدسی های استوانه ای (Cylindrical) استفاده می شود که تنها در یک محور خاص دارای قدرت انکساری هستند و نامنظمی قرنیه را خنثی می کنند.
- لنزهای تماسی:
- لنزهای توریک نرم (Soft Toric Lenses): رایج ترین نوع لنز برای آستیگماتیسم که دارای قدرت ها و محورهای مختلفی برای اصلاح این عیب انکساری هستند.
- لنزهای سخت نافذ به گاز (RGP) و لنزهای اسکلرال: برای نمره های آستیگمات بالا یا آستیگماتیسم نامنظم (مانند قوز قرنیه)، این لنزها با ایجاد یک سطح اپتیکی کاملاً جدید، دیدی به مراتب شفاف تر ارائه می دهند.
- جراحی های اصلاح عیوب انکساری:
- روش هایی مانند لیزیک، لازک و اسمایل با تغییر شکل قرنیه توسط لیزر، نمره چشم آستیگمات را به طور دائمی اصلاح می کنند. انتخاب روش مناسب، بستگی به نمره چشم، ضخامت قرنیه و سایر شرایط بیمار دارد.
سوالات متداول
۱. چرا عدد سیلندر (Cyl) در نسخه من منفی است؟
پاسخ: این صرفاً یک قرارداد نوشتاری در چشم پزشکی و اپتومتری است و به آن «فرمت سیلندر منفی» می گویند. تقریباً تمام نسخه ها در ایران با این فرمت نوشته می شوند و هیچ معنای بالینی منفی ندارد.
۲. آیا ممکن است نمره چشم آستیگمات من صفر شود یا تغییر کند؟
پاسخ: بله، نمره چشم آستیگمات می تواند در طول زندگی، به خصوص در دوران کودکی و همچنین با افزایش سن، تغییر کند. اما اینکه به خودی خود به طور کامل صفر شود، بسیار نادر است. جراحی های اصلاح عیوب انکساری می توانند آن را به طور دائمی به صفر یا نزدیک به صفر برسانند.
۳. آیا نمره آستیگمات بالا خطرناک است؟
پاسخ: خود نمره بالا خطرناک نیست، اما می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای مانند قوز قرنیه باشد. به همین دلیل است که در موارد آستیگماتیسم بالا یا در حال پیشرفت، انجام تصویربرداری قرنیه برای رد کردن این بیماری ها ضروری است.
۴. چه نمره ای از آستیگماتیسم نیاز به عینک دارد؟
پاسخ: این بستگی به علائم فرد دارد. برخی افراد با نمره ۰.۷۵- یا ۱.۰۰- دیوپتر هیچ شکایتی ندارند و نیازی به عینک احساس نمی کنند. اما برخی دیگر با نمره ۰.۵۰- نیز دچار خستگی چشم و سردرد می شوند. به طور کلی، اگر آستیگماتیسم بر کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته است، استفاده از عینک توصیه می شود.
۵. تفاوت نمره چشم برای عینک و لنز تماسی چیست؟
پاسخ: بله، این دو نمره می توانند متفاوت باشند. به دلیل فاصله ای که بین عدسی عینک و سطح چشم وجود دارد، در نمره های بالاتر، اپتومتریست محاسباتی را برای تبدیل نمره عینک به نمره لنز تماسی انجام می دهد. بنابراین هرگز نباید از نسخه عینک خود برای خرید لنز تماسی استفاده کنید.
۶. آیا عدد محور (Axis) من می تواند تغییر کند؟
پاسخ: بله، تغییرات خفیف در محور آستیگماتیسم در طول زمان طبیعی است، به خصوص با افزایش سن. تغییرات ناگهانی یا بزرگ در محور می تواند نیازمند بررسی بیشتر باشد.
۷. اگر دو چشمم نمره های آستیگمات متفاوتی داشته باشند، طبیعی است؟
پاسخ: بله، این کاملاً طبیعی و بسیار شایع است. به ندرت پیش می آید که نمره دو چشم یک فرد کاملاً قرینه و یکسان باشد.
نتیجه گیری
نمره چشم آستیگمات، که با اعداد سیلندر و محور در نسخه شما نمایش داده می شود، یک توصیف دقیق و علمی از شکل منحصر به فرد چشمان شماست. درک این اعداد به شما کمک می کند تا از وضعیت بینایی خود آگاهی بیشتری داشته باشید و در گفتگو با چشم پزشک یا اپتومتریست خود، مشارکت فعالانه تری داشته باشید. این اعداد و ارقام، یک نقشه راه برای متخصصان هستند تا با استفاده از آن، دقیق ترین و بهترین راهکار اصلاحی را، چه به صورت عینک، لنز تماسی یا جراحی های پیشرفته، برای شما طراحی کنند.
از اینکه تا پایان این مقاله با دکتر صدوق همراه بودید، صمیمانه سپاسگزاریم.
