عمل لیزر تنگی زاویه چشم

عمل لیزر تنگی زاویه چشم: با خطرات تنگی زاویه چشم و روش درمان آن آشنا شوید. کلینیک دکتر صدوق به پرسش “عمل لیزر تنگی زاویه چشم چیست؟” و مراقبت های پس از آن به طور کامل پاسخ می دهد.

مقدمه

سلامت چشم به تعادل ظریف و دقیقی میان اجزای مختلف آن وابسته است. یکی از این ساختارهای مهم که عملکرد صحیح آن برای حفظ بینایی ضروری است، “زاویه اتاق قدامی چشم” نام دارد. این زاویه، محل تخلیه مایع زلالیه است؛ مایعی شفاف که وظیفه تغذیه و حفظ فشار داخلی چشم را بر عهده دارد. در برخی افراد، این زاویه به دلایل آناتومیک، تنگ تر از حد طبیعی است. این وضعیت که به آن “تنگی زاویه چشم” می گویند، یک عامل خطر جدی برای بروز نوعی از بیماری آب سیاه (گلوکوم) به نام “گلوکوم زاویه بسته” محسوب می شود. 

معرفی دکتر صدوق: تعهد به شفافیت در نتایج و مراقبت های بلندمدت

در مجموعه چشم پزشکی دکتر صدوق، ما معتقدیم که مشاوره پیش از عمل باید شامل یک گفتگوی شفاف در مورد انتظارات واقع بینانه و نتایج بلندمدت باشد. تعهد ما به شما با پایان جراحی خاتمه نمی یابد، بلکه ما شما را در مسیر حفظ سلامت و کیفیت بینایی در سال های پس از عمل نیز همراهی می کنیم تا از نتایج به دست آمده، رضایت کامل و پایدار داشته باشید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت می توانید با شماره زیر تماس حاصل فرمایید یا از وب سایت ما دیدن کنید.

• تلفن: 09902315355
• وب سایت: drsadough.ir
• اینساگرام: dr.gholamreza.sadough

عمل لیزر تنگی زاویه چشم چیست و چرا یک اقدام پیشگیرانه مهم است؟

عمل لیزر تنگی زاویه چشم، که نام علمی و دقیق تر آن “ایریدوتومی محیطی با لیزر” (Laser Peripheral Iridotomy یا LPI) است، یک روش درمانی و پیشگیرانه سرپایی و بسیار سریع است. هدف اصلی این عمل، ایجاد یک مسیر جایگزین برای جریان مایع زلالیه در داخل چشم و در نتیجه، باز کردن زاویه تخلیه و کاهش ریسک انسداد آن است. این عمل به معنای واقعی کلمه، یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از یک اورژانس پزشکی به نام “حمله حاد گلوکوم زاویه بسته” است. در این حمله، فشار داخل چشم به سرعت و به شدت افزایش می یابد و می تواند در عرض چند ساعت، آسیب دائمی به عصب بینایی وارد کند.

فرآیند این عمل به این صورت است که چشم پزشک با استفاده از یک پرتو لیزر بسیار دقیق (معمولاً لیزر YAG)، یک سوراخ میکروسکوپی در بخش محیطی عنبیه (قسمت رنگی چشم) ایجاد می کند. این سوراخ به مایع زلالیه اجازه می دهد تا به راحتی از پشت عنبیه به جلوی آن جریان یابد. این کار باعث می شود فشار در پشت عنبیه کاهش یافته، عنبیه به عقب برود و در نتیجه زاویه اتاق قدامی که توسط عنبیه تنگ شده بود، باز شود. این اقدام ساده اما هوشمندانه، مکانیسم اصلی بروز حمله حاد گلوکوم را خنثی می کند.

درک مفهوم تنگی زاویه چشم: آناتومی و مکانیسم خطر

برای درک کامل چرایی و چگونگی عمل لیزر تنگی زاویه چشم، ابتدا باید با آناتومی مربوط به این ناحیه و مکانیسم ایجاد خطر آشنا شویم. چشم انسان برای حفظ شکل کروی و تغذیه بافت های داخلی خود، به طور مداوم مایعی به نام “زلالیه” (Aqueous Humor) را تولید و تخلیه می کند. این تعادل میان تولید و تخلیه، فشار داخل چشم (IOP) را در محدوده طبیعی نگه می دارد.

زاویه اتاق قدامی چشم چیست و چه عملکردی دارد؟

اتاق قدامی، فضای بین قرنیه (پنجره شفاف جلوی چشم) و عنبیه (بخش رنگی) است. در محل تلاقی این دو بافت، ساختاری به نام “زاویه” وجود دارد. در این زاویه، یک شبکه تخلیه اسفنجی شکل به نام “شبکه ترابکولار” (Trabecular Meshwork) قرار گرفته است. مایع زلالیه پس از گردش در اتاق قدامی، از طریق این شبکه از چشم خارج شده و وارد جریان خون می شود. عملکرد صحیح این سیستم تخلیه برای سلامت چشم اساسی است. اگر این زاویه باز و وسیع باشد، مایع به راحتی تخلیه می شود. اما اگر تنگ باشد، مسیر خروج مایع دچار اختلال می گردد.

طبق گزارش آکادمی چشم پزشکی آمریکا (AAO)، “گلوکوم زاویه بسته زمانی رخ می دهد که زاویه تخلیه چشم توسط بخشی از عنبیه مسدود می شود، که این امر منجر به افزایش ناگهانی فشار چشم می گردد.”

این وضعیت را می توان به یک سینک ظرفشویی تشبیه کرد. تا زمانی که راه آب باز است، مشکلی وجود ندارد. اما اگر چیزی جلوی راه آب را بگیرد، آب در سینک جمع شده و سرریز می کند. در چشم، این “سرریز شدن” به معنای افزایش شدید و خطرناک فشار داخلی است.

چه عواملی باعث ایجاد زاویه تنگ یا بسته می شوند؟

تنگی زاویه یک ویژگی آناتومیک است و اغلب ارثی می باشد. برخی عوامل، احتمال داشتن زاویه تنگ را افزایش می دهند:

• دوربینی (Hyperopia): افراد دوربین معمولاً چشم های کوچک تری دارند. در یک فضای کوچک تر، اجزای داخلی چشم به هم نزدیک تر هستند و احتمال تنگ شدن زاویه بیشتر است.
• افزایش سن: با بالا رفتن سن، عدسی طبیعی چشم به تدریج ضخیم تر می شود. این افزایش حجم عدسی، عنبیه را به سمت جلو هل می دهد و می تواند باعث تنگ تر شدن زاویه شود.
• ژنتیک و نژاد: این وضعیت در برخی نژادها، به ویژه در آسیای شرقی و اسکیموها، شایع تر است. همچنین داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به گلوکوم زاویه بسته، یک عامل خطر مهم است.
• جنسیت: زنان به دلیل داشتن اتاق قدامی کم عمق تر، کمی بیشتر از مردان در معرض خطر هستند.
• شکل آناتومیک چشم: در برخی افراد، محل اتصال عنبیه به گونه ای است که به طور طبیعی زاویه را تنگ می کند.

پزشک متخصص با استفاده از روشی به نام “گونیوسکوپی” (Gonioscopy) که در آن یک لنز تماسی ویژه روی چشم قرار داده می شود، می تواند به طور مستقیم زاویه را مشاهده و میزان تنگی آن را ارزیابی کند.

گلوکوم حاد زاویه بسته: یک اورژانس پزشکی که باید بشناسید

خطر اصلی داشتن زاویه تنگ، احتمال بروز “حمله حاد گلوکوم زاویه بسته” است. این یک وضعیت اورژانسی است که نیازمند مداخله فوری پزشکی می باشد. در این حالت، زاویه به طور کامل و ناگهانی مسدود می شود و مایع زلالیه هیچ راهی برای خروج ندارد. این امر باعث می شود فشار داخل چشم در عرض چند ساعت به شدت بالا برود (گاهی تا ۳ یا ۴ برابر حد طبیعی). این فشار بالا به سرعت به رشته های حساس عصب بینایی، که مسئول انتقال تصاویر از چشم به مغز هستند، آسیب می رساند.

اگر این وضعیت درمان نشود، می تواند منجر به از دست رفتن دائمی و غیرقابل بازگشت بینایی شود. به همین دلیل است که تشخیص زوایای تنگ و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند عمل لیزر تنگی زاویه چشم از اهمیت بالایی برخوردار است. این عمل ساده می تواند از وقوع چنین فاجعه ای جلوگیری کند.

علائم هشداردهنده حمله حاد گلوکوم

فردی که دچار حمله حاد گلوکوم زاویه بسته می شود، معمولاً علائم بسیار مشخص و شدیدی را تجربه می کند. شناخت این علائم برای اقدام سریع بسیار مهم است:

• درد شدید و ناگهانی در چشم و اطراف آن (اغلب به صورت تیر کشنده)
• تاری دید شدید
• دیدن هاله های رنگین کمانی در اطراف منابع نور
• قرمزی شدید چشم
• سردرد شدید (معمولاً در همان سمت چشم درگیر)
• تهوع و استفراغ

بروز این علائم به صورت همزمان، یک زنگ خطر جدی است و فرد باید فوراً به نزدیک ترین مرکز اورژانس چشم پزشکی مراجعه کند. هر دقیقه در این شرایط اهمیت دارد.

ایریدوتومی محیطی با لیزر (LPI): راهکار درمانی استاندارد

ایریدوتومی محیطی با لیزر (LPI) روش استاندارد طلایی برای درمان و پیشگیری از گلوکوم زاویه بسته است. این روش جایگزین روش های جراحی قدیمی تر شده است که تهاجمی تر و پرخطرتر بودند. LPI یک عمل سرپایی است، به این معنی که نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد و کل فرآیند معمولاً در کمتر از ۱۵ دقیقه برای هر چشم انجام می شود.

این عمل با بی حسی موضعی (با استفاده از قطره) انجام می شود. بیمار در مقابل دستگاه لیزر می نشیند (مشابه دستگاه معاینه چشم) و چشم پزشک یک لنز مخصوص روی چشم قرار می دهد تا پرتو لیزر را با دقت بسیار بالا به نقطه مورد نظر در محیط عنبیه متمرکز کند. سپس با چند شلیک کوتاه لیزر، سوراخ کوچکی ایجاد می شود. بیمار ممکن است صدای کلیک مانندی را بشنود یا نورهای درخشانی را ببیند، اما به طور کلی دردی را احساس نخواهد کرد. این سوراخ جدید به عنوان یک “شیر اطمینان” عمل می کند و با ایجاد تعادل فشار بین پشت و جلوی عنبیه، باعث عقب رفتن ریشه عنبیه و باز شدن زاویه تخلیه می شود. 

جزئیات فرآیند عمل: پیش، حین و پس از لیزر

درک مراحل مختلف به کاهش استرس بیماران و همکاری بهتر آن ها کمک می کند.

• قبل از عمل: چشم پزشک ابتدا چشم ها را به طور کامل معاینه می کند. حدود نیم ساعت قبل از لیزر، قطره ای در چشم ریخته می شود که مردمک را تنگ می کند (میوزیس). این کار باعث کشیده شدن و نازک شدن عنبیه شده و انجام لیزر را آسان تر و ایمن تر می سازد. همچنین یک قطره بی حسی نیز برای راحتی بیمار استفاده می شود.
• حین عمل: بیمار سر خود را روی دستگاه لیزر قرار می دهد. چشم پزشک با استفاده از لنز مخصوص، محل دقیق را در قسمت فوقانی عنبیه (معمولاً زیر پلک بالا) هدف گیری می کند. انتخاب این محل باعث می شود که سوراخ ایجاد شده توسط پلک پوشانده شود و از نظر زیبایی یا بینایی مشکلی ایجاد نکند. سپس چند پالس لیزر اعمال می شود. کل فرآیند برای هر چشم تنها چند دقیقه طول می کشد.
• پس از عمل: بلافاصله پس از عمل، ممکن است دید بیمار کمی تار باشد و به نور حساسیت نشان دهد. این عوارض موقتی هستند و معمولاً در عرض چند ساعت برطرف می شوند. فشار چشم بیمار حدود یک ساعت پس از لیزر مجدداً اندازه گیری می شود تا از کنترل آن اطمینان حاصل شود. سپس قطره های ضدالتهاب (مانند استروئیدها) برای بیمار تجویز می شود که باید برای چند روز تا یک هفته طبق دستور پزشک استفاده شوند.

آمادگی برای عمل لیزر تنگی زاویه چشم در کلینیک چشم دکتر صدوق

در کلینیک چشم دکتر صدوق، ما اهمیت آمادگی روحی و جسمی بیماران را به خوبی درک می کنیم. به همین دلیل، یک جلسه مشاوره کامل قبل از عمل لیزر تنگی زاویه چشم برگزار می کنیم. در این جلسه، تمامی جوانب عمل، از جمله دلایل لزوم انجام آن، نحوه انجام، مزایا و عوارض احتمالی به طور کامل برای بیمار توضیح داده می شود. ما به تمام سوالات و نگرانی های شما با حوصله پاسخ می دهیم. توصیه های ما برای روز عمل ساده است:

• نیازی به ناشتا بودن نیست. یک وعده غذایی سبک میل کنید.
• از آرایش چشم در روز عمل خودداری کنید.
• اگر از لنز تماسی استفاده می کنید، در روز عمل آن ها را خارج کرده و عینک خود را به همراه داشته باشید.
• حتماً یک نفر را به عنوان همراه با خود بیاورید، زیرا ممکن است پس از عمل به دلیل تاری دید موقت، قادر به رانندگی نباشید. هدف ما در کلینیک، فراهم آوردن یک تجربه آرام و بدون استرس برای شماست.

مراقبت های ضروری پس از انجام ایریدوتومی لیزری

مراقبت های پس از عمل به اندازه خود عمل در کسب نتیجه مطلوب اهمیت دارند. اگرچه LPI یک روش کم تهاجمی است، رعایت نکات زیر برای جلوگیری از عوارض و تسریع بهبودی ضروری است:

• استفاده منظم از قطره ها: مهم ترین بخش مراقبت، استفاده دقیق از قطره های ضدالتهابی تجویز شده توسط پزشک است. این قطره ها التهاب ناشی از لیزر را کنترل کرده و از افزایش موقت فشار چشم جلوگیری می کنند.
• پرهیز از فعالیت های سنگین: برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول، از انجام فعالیت های بدنی شدید، بلند کردن اجسام سنگین و خم شدن زیاد خودداری کنید.
• رانندگی: تا زمانی که تاری دید شما به طور کامل برطرف نشده است، از رانندگی پرهیز کنید.
• مراجعه برای پیگیری: حتماً در زمان های تعیین شده توسط پزشک (معمولاً یک روز، یک هفته و یک ماه پس از عمل) برای معاینه و کنترل فشار چشم مراجعه کنید. این مراجعات برای اطمینان از موفقیت آمیز بودن عمل و عدم بروز عوارض، اساسی هستند. اکثر بیماران می توانند از روز بعد از عمل، به فعالیت های روزمره خود بازگردند.

بررسی مزایا و عوارض احتمالی عمل لیزر

مانند هر روش پزشکی دیگری، LPI نیز دارای مزایا و عوارض احتمالی است. مقایسه این دو به بیمار کمک می کند تا تصمیمی آگاهانه بگیرد. مزایای اصلی:

• پیشگیری از نابینایی: بزرگ ترین مزیت، جلوگیری از حمله حاد گلوکوم و آسیب دائمی به عصب بینایی است.
• ایمنی و سرعت بالا: عمل بسیار سریع، سرپایی و با حداقل تهاجم انجام می شود.
• اثربخشی بالا: در بیش از ۹۵٪ موارد، این عمل در باز کردن زاویه و رفع خطر انسداد موفق است.
• عدم نیاز به بیهوشی عمومی: عمل با بی حسی موضعی انجام می شود و خطرات بیهوشی را ندارد.

عوارض احتمالی: عوارض LPI نادر و معمولاً خفیف و گذرا هستند:

• التهاب: مقداری التهاب پس از لیزر طبیعی است و با قطره های استروئیدی کنترل می شود.
• افزایش موقت فشار چشم: در برخی موارد، فشار چشم بلافاصله پس از لیزر کمی بالا می رود که معمولاً با دارو کنترل شده و به سرعت به حالت طبیعی بازمی گردد.
• خونریزی جزئی: ممکن است خونریزی بسیار جزئی از محل لیزر رخ دهد که به سرعت بند می آید.
• اختلالات بینایی: در موارد بسیار نادر، برخی بیماران ممکن است یک خط نورانی یا هاله اضافی در میدان دید خود گزارش کنند (Dysphotopsia). این عارضه معمولاً به مرور زمان کمرنگ تر شده یا مغز به آن عادت می کند. در مقایسه، ریسک انجام ندادن عمل لیزر تنگی زاویه چشم برای یک فرد در معرض خطر (یعنی ریسک نابینایی)، به مراتب سنگین تر و جدی تر از عوارض خفیف و نادر این عمل است.

پرسش های متداول 

آیا عمل لیزر تنگی زاویه چشم دردناک است؟

خیر. قبل از عمل از قطره های بی حسی استفاده می شود. بیمار ممکن است احساسی شبیه به یک ضربه کوچک و سریع داشته باشد، اما دردی را تجربه نخواهد کرد.

آیا این عمل بینایی من را بهتر می کند؟

هدف این عمل، بهبود بینایی یا رفع نیاز به عینک نیست. LPI یک عمل پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب به عصب بینایی و از دست رفتن دید در آینده است. در واقع، این عمل “بینایی شما را حفظ می کند”.

آیا پس از عمل می توانم بلافاصله به سر کار بروم؟

بیشتر افراد می توانند روز بعد از عمل به فعالیت های عادی و کار خود بازگردند. توصیه می شود روز عمل را استراحت کنید، به خصوص اگر شغل شما نیاز به دید دقیق یا فعالیت بدنی دارد.

آیا این سوراخ ایجاد شده در عنبیه قابل مشاهده است؟

خیر. این سوراخ بسیار کوچک و میکروسکوپی است و در قسمتی از عنبیه ایجاد می شود که زیر پلک بالا قرار دارد، بنابراین با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست.

آیا LPI یک درمان دائمی است؟

بله، سوراخ ایجاد شده توسط لیزر به طور دائمی باقی می ماند و مشکل انسداد مکانیکی ناشی از تنگ بودن زاویه را برای همیشه برطرف می کند. با این حال، این عمل سایر انواع گلوکوم را درمان نمی کند و بیمار همچنان باید برای معاینات دوره ای مراجعه کند.

چه تفاوتی بین این عمل و عمل لیزیک وجود دارد؟

این دو عمل کاملاً متفاوت هستند. لیزیک یک عمل برای اصلاح عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم) است و روی قرنیه انجام می شود. LPI یک عمل برای پیشگیری از گلوکوم زاویه بسته است و روی عنبیه انجام می شود.

هزینه عمل لیزر تنگی زاویه چشم چقدر است؟

هزینه عمل به عوامل مختلفی مانند تعرفه های پزشکی، مرکز درمانی و پوشش بیمه بستگی دارد. برای اطلاع دقیق از هزینه ها در کلینیک چشم دکتر صدوق، می توانید با همکاران ما تماس بگیرید.

آیا بعد از این عمل باز هم ممکن است به گلوکوم مبتلا شوم؟

بله. این عمل ریسک ابتلا به “گلوکوم زاویه بسته” را به شدت کاهش می دهد. اما انواع دیگری از گلوکوم، مانند گلوکوم زاویه باز، وجود دارند که مکانیسم متفاوتی داشته و ممکن است فرد به آن ها مبتلا شود. به همین دلیل معاینات منظم سالانه همچنان ضروری است.

آیا هر دو چشم به صورت همزمان عمل می شوند؟

این موضوع به تشخیص چشم پزشک بستگی دارد. در بسیاری از موارد، عمل برای هر چشم در جلسات جداگانه با فاصله یک یا دو هفته انجام می شود. اما گاهی نیز ممکن است هر دو چشم در یک جلسه عمل شوند.

آیا جایگزین دیگری برای این عمل وجود دارد؟

برای یک زاویه تنگ و در معرض خطر انسداد، LPI بهترین، ایمن ترین و مؤثرترین راهکار پیشگیرانه است. در گذشته از روش های جراحی تهاجمی تر استفاده می شد که امروزه به ندرت به کار می روند. در موارد خاصی که آب مروارید نیز وجود داشته باشد، عمل آب مروارید خود می تواند باعث باز شدن زاویه شود.

نتیجه گیری

تنگی زاویه چشم یک وضعیت خاموش اما بالقوه خطرناک است که می تواند سلامت بینایی فرد را به طور جدی تهدید کند. عمل لیزر تنگی زاویه چشم یا LPI، یک دستاورد برجسته در چشم پزشکی مدرن است که به ما این امکان را می دهد تا با یک اقدام سریع، ایمن و کم تهاجمی، از بروز یک فاجعه جلوگیری کنیم. این عمل با برطرف کردن نقص آناتومیک اصلی، به فرد آرامش خاطر می بخشد و او را از سایه دائمی خطر حمله حاد گلوکوم نجات می دهد. تصمیم گیری برای انجام این عمل، یک سرمایه گذاری هوشمندانه برای حفظ ارزشمندترین حس، یعنی بینایی، است.

کلینیک چشم دکتر صدوق صمیمانه از همراهی شما تا انتهای این مقاله سپاسگزاری می کند.